Pomnik 15 południk – Stargard

Pomnik o nazwie “15 południk” jaki znajduje się w Stargardzie (woj. Zachodniopomorskie), to obiekt którego korzenie sięgają czasów międzywojennych a dokładniej lat 30 XX wieku. Ustawili go jeszcze mieszkańcy narodowości niemieckiej, którzy zasiedlali te okolice.

W późniejszych latach dodano do niego polską tablicę informacyjną. Pomnik ten znajduje się dokładnie na zachodniej stronie miasta na jego wylocie – czyli ulicy Szczecińskiej łączącej miasto ze Szczecinem.

Miejsce to oznacza dokładnie 15 stopni długości geograficznej wschodniej – czyli osi czasu środkowoeuropejskiego obowiązującego w okresie zimowym (czas ten jest liczony od ostatniej niedzieli miesiąca października do ostatniej niedzieli marca). Strefy tego czasu obowiązują od 1884 roku i niestety są nadal kontynuowane, przez co trzeba przestawiać zegarki dwa razy w roku.

Jest to kamień narzutowy (granitowy) w postaci obelisku z wpiętą tablicą informacyjną o tym obiekcie oraz na jego górze jest uwieńczony globus z siatką geograficzną wraz z teoretycznym wyobrażeniem południków i równoleżników. Niestety dokładna data ustawienia pomnika „15 południk” oraz sami inicjatorzy jak i wykonawcy tego miejsca nie są znani i wymienieni w żadnych źródłach.

Metalowa tablica informacyjna w języku polskim została dodana już oczywiście przez mieszkańców narodowości Polskiej w latach późniejszych. Być może miało to miejsce w roku 1996 kiedy był odnawiany dzięki działalności PTTK ze Stargardu – niestety nie ma nigdzie o tym wzmianek kiedy dokładnie pojawiła się wspomniana tablica – choć nie jest to w końcu aż tak ważne.

Na tablicy jest napis ” Stargard Szczeciński – Tu przebiega 15-ty południk długości geograficznej wschodniej – 15-ty południk służy za podstawę do obliczania czasu strefy środkowo europejskiej”.

Pomnik 15 południk jest podobno ustawiony niedokładne co do faktycznej linii długości geograficznej wschodniej, bo o 220 metrów powinien być bliżej miasta od obecnego miejsca obelisku. Przyczyna złego ustawienia to faktycznie brak dokładności dawnych pomiarów geodezyjnych w czasach jego sytuowania, poprzez jeszcze niedokładne instrumenty geodezyjne – w końcu nie było wtedy satelity i GPS-ów.

Teren w około pomnika posiada miejsce do skromnego odpoczynku na ławce oraz koronuje go 6 kasztanowców rosnących w pół okręgu bardzo blisko tuż za nim.

Stargard dzięki temu, że przebiega przez 15 południk jest na trasie linii turystycznej o tej samej nazwie (szlak 15 południka). Także od tego miejsca przejęły nazwy przykładowo pobliskie rondo drogowe, osiedle mieszkalne czy klub turystki krajoznawczej działający w mieście.

Miejsce wydaje się, że zasługuje na większą uwagę i lepsze zagospodarowanie – bo mogło by się stać zdecydowanie większą ciekawostką turystyczną niż obecnie, bez wątpienia ma one jeszcze niewykorzystany potencjał jaki warto zagospodarować.

Dawniej pomnik wyglądał trochę inaczej. Globus jaki umocowany jest na górze był na zdecydowanie dłuższej rurze. Także płyta informacyjna była w języku niemieckim a dodatkowo była wmurowana w głaz i usztywniona śrubami – ślady widać do dzisiaj na głazie z boków obecnej tablicy. Także sam głaz stał frontalnie w otulinie z mniejszych kamieni polnych jak by na kopcu kamiennym – to zostało usunięte w późniejszych latach.

Mapa z lokalizacją pomnika „15 południk” w Stargardzie:

Zapraszamy do wspólnego zwiedzenia kolejnych miejsc w serwisie i następnych tematów.

Źródła opracowania: Wikipedia, morzeprzygody.eu, krajoznawcy.info.pl, fotopolska.eu, Stargard praktyczny przewodnik turystyczny – Jan Zenkner, Stargard klejnot na pomorskim szlaku – Jan Zenkner oraz Stargardzkie ABC – Edward Olszewski. Fotografie, tekst i film Video Turystyka